spk1

Ó dheas dúinn anois go Corca Dhuibhne, áit ar labhair mé le Seán Ó Criomthainn, údar Lá_Dár_Saol.

Nuair a bhuaigh an leabhar seo duais oireachtais,

Dúirt duine dos na moltóirí, Tomás Ó Floinn,

go mba shaothar luachmhar é

seo ach go háirithe toisc léargas ana-mhaith a bheith ar fáil ann ar gnéithe eile

den saol ar an mBlascaod

nach raibh léirithe ag an Oileánach.

Tá Lá_Dár_Saol foilsithe ag an nGúm anois,

agus tá sé ar liosta An Chlub Leabhar i mbliana.

Labhair mé leis an údar, agus d'fhiafraíos de ar dtús,

cén uair a scríobh sé é.

spk2

Ó, scríobhas anuraidh é, sea,

Agus is é an fáth a bhí leis,

go mbeadh a fhios ag na daoine cad a tharla don Bhlascaod, nó don Oileán Tíor.

Agus go gcífidís conas a theip sé, agus conas a chuaigh sé síos.

spk1

Eh an raibh tú ag féachaint air mar cineál l- leanúint don scéal a bhí ag t'athair mar a déarfá?

spk2

Ó ní rabhas ag leanúint aon bhlúire dhó [do] do m'athair.

Bhí a fhios agam cad a bhí déanta aga m'athair, agus an rud a bhí romhamsa le déanamh.

Ní raibh aon cór- na cúrsaí sin chuige, ná na gnóthaí sin ar m'athair, mara bhí an t-oileán <um ghabháil> [?] agus m'athair ag scríobh.

spk1

Sea, cé-

spk2

Ach nuair a bhíos ag scríobh, bhí a fhios agam go raibh an t-oileán imithe síos, [agus ná tio-], agus ná tiocadh sé aníos.

spk1

Eh, cén uair a thosaigh an t-oileán ag dul síos?

spk2

Á, thosnaigh an t-oileán ag dul síos timpeall ar deich mbliana fichead ó shin.

spk1

Cén fáth meas tú?

spk2

Ó an fáth na daoine óga, na daoine óga a bheith [ag] eh ag imeacht. Sea.

spk1

Sea.

spk2

Agus an áit go n-imíonn an gearrcach, ní- ní fhanann an t-ál, ní bhíonn sé ann.

spk1

Bhuel is dócha go raibh sé ag éirí dian ansan ar na daoine a bhí fágtha ann.

spk1 spk2

daoine a bhí fágtha ann.

Ó bhí.

spk2

Bhí sé ag éirí cruaidh go maith orthu. Agus áit is ea na Blascaodaí a gcaithfeadh do chabhair féin a bheith agat.

spk1

Bhuel, abair liom eh, tá a fhios agam go raibh uaigneas ag daoine ag fágáil an oileáin agus mar sin, ach an dóigh leat go raibh an ceart acu teacht isteach ar an mhórthír?

spk2

Ó déarfainn go raibh an ceart acu. Mar is agam féin a thá fhios é sin.

Dá bhfanfainn sna Blascaodaí an uair sin cá mbeinn inniubh?

spk1

Ca- cén t-am a tháinig tú isteach anso?

spk2

Ó thángas isteach i dtír sa míle naoi gcéad daichead a dó.

spk1

Sea, agus bhí daoine ann fós an t-am sin.

spk2

Ó bhí daoine im' dhiaidh ann. Bhí. Bhí, ach ní fada a bhí.

spk1

Sea. Agus eh, bhfuil talamh agat ann i gcónaí?

spk2

Uh, tá mo chuid talún fós ann.

spk1

Agus cad a dhéanann tú leis?

spk2

Ó tá sé ag as na comharsanaí anois. Tá sé ró-fhada ó bhaile uaim.

spk1

Mmhmm.

spk2

Tá.

spk1

An dtéann tú amach ansin in aon chor anois?

spk2

Ní chuas amach ansan anois le deich mbliana.

spk1

Sea.

spk2

Ach go dtugas na bráithre siar i mbád ann anuraidh nó arú anuraidh.

spk1

Cén fáth nár scríobh tú an leabhar roimhe seo? Cén fáth gur anuraidh a scríobh tú é?

spk2

Dhera, muise ní raibh aon tsuim agam sa léitheoireacht.

spk1

Sea.

spk2

Agus ansan fuaireas uh priocadh beag ó mhuintir Bhaile Átha Cliath gur cheart dom rud éigint a scríobh.

spk1

Cérbh iad?

spk2

Ó Éamonn agus [Paddy Paddy] Paddy <Malone>?

spk1

Tá a fhios agam.

spk2

[Éamonn Ó] Éamonn Ó hÓgáin má thá a leithéid ann an bhfuil?

spk1

Tá, sea.

spk2

[Sin é] Sin é a chuir chugam.

spk1

Bhuel, eh ar ndóigh is fada ó bhí tú ar scoil anois.

spk2

Ó hó!

spk1

Cén áit ar fhoghlaim tú an scríbhneoireacht?

spk2

Ó dh'fhoghlaimíos an scríbhneoireacht ar scoil na mBlascaodaí.

spk1

Ach ní bhífeá ag scríobh le tamall mhaith.

spk2

Na- ní rabhas ag scríobh go dtí go dtánag anso.

spk1

Mmhmm.

spk2

Ach do scríobhas a lán go dtí an t-iris sin Amárach.

spk1

Mmhmm.

spk2

Agus mura mbeadh Amárach, ní bheadh Lá_Dár_Saol againn.

spk1

Sea. Bhuel anois eh, an ndéanfá comparáid idir an saothar seo agus saothar t'athair, bhfuil aon chomparáid ann d'aon tsórt?

spk2

Ó, níl aon bhraon comparáid ann. Níl in aon chor.

spk1

Baineann sé le saol eile.

spk2

Baineann sé le, [le] <b'fhéidir>? seanaois a bhí [aga] aga m'athair, agus an meánaois nó an nua-aois a thá agamsa.

spk1

Sea. An cuimhin leat t'athair a bheith i mbun pinn?

spk2

Ó is cuimhin go maith. Ó mo léir!

Is mó clip a fuaireas uaidh, mar ní raibh an speileáilt aige m'athair ró-mhaith!

spk1

Aha.

spk2

Ach 'sé a dheineadh sé, an speileáilt ón bhfuaim, ó fhuaim an fhocail sin é an litriú a bhí aige.

spk1

Sea.

spk2

Ah yeah.

spk1

Agus eh, cérbh iad na daoine a bhíodh ag teacht chuige an t-am sin á spreagadh?

spk2

Ó, bhíodh an uh, Brian Ó Ceallaigh.

spk1

Mmhmm.

spk2

Sin é a thug an chéad spreagadh dhó.

spk1

Mmhmm.

spk2

'Sé. 'Sé Brian a chuir Tomás ar bhóthar na scríbhneoireachta.

spk1

Mm hmm.

spk2

'Sé.

spk1

Agus Flower ar ndóigh is dóigh? Robin Flower?

spk2

Bhí Marstrander a raibh ann a raibh an Flower aige, má chualaís trácht ar Mharstrander. An Lochlannach a thugaidíst air.

spk1

Mmhmm.

spk2

Bhí.

spk1

Ach eh, deirtear liom go raibh ar t'athair an scríbhneoireacht nó an li- an scríobh na GaolAinne a fhoghlaim nuair a bhí sé sách sean mar a déarfá?

spk2

Ó, bhí sé ana-ghairid do thrí fichid bliain nuair a dh'fhoghlaim sé í. Bhí muise am briathar.

spk1

Agus nach raibh ana-mhisneach aige a bheith ag tabhairt fé an t-am sin?

spk2

<An>? dóigh leat é ach bhí (bhí) an Béarla go líofa aige Tomás.

spk1

Tá a fhios agam.

spk2

Scríbhneoireacht agus léitheoireacht an Bhéarla aige.

spk1

Mmhmm.

spk2

Bhíosa ag dul ar scoil agus eh, na litreacha Gaolainne agamsa á scríobh a raibh xx ar m'athair cén rud iad. Bhí.

spk1

Tá a fhios agam. Bhí Gaolainn sa scoil [ar an] ar an oileán.

spk2

Bhí Gaolainn sa scoil ar an oileán, agus fé rialtas Shasana ab ea é sin!

spk1

Aha.

spk2

Sea b'shin é bliain a naoi déag a sé is a cúig a bhuachaill! Aha!

spk1

Sea, bhuel anois, tá go leor leor scríofa insa cheantar seo, agus tá cáil domhanda ach go háirithe bainte amach ag an leabhar a scríobh t'athair, An_t-Oileánach, eh, bhfuil saothair an cheantair seo léite agat, 'sé sin an raibh teacht ag muintir na háite ar na leabhair Ghaolainne a bhí á gcur amach anso, age eh abair Muiris Ó Súilleabháin?

spk2

Sea, ní fhéa- ní fhéadfainn faic a rá leat mar gheall ar sin.

spk1

Ní raibh... [Ní] ní bhíodh siad le fáil.

spk2

[Ní ní] ní déarfainn go raibh ... go raibh an áit seo... go raibh... gurb áit léitheoireachta in aon chor é - an ceantar timpeall ar Chorca Dhuibhne.

spk1

Ah!

spk2

Déarfainn narbh ea. 'Sé mo <mhóradh>? mo <mhóradh, amhras>? narbh aon áit mhór leabhartha a léamh é Corca Dhuibhne, ó Dhaingean aníos.

spk1

Mmhmm.

spk2

Agus is mó duine i gCorca Dhuibhne a déarfainn [nár léigh] nár léigh riamh An_t-Oileánach ná Fiche_Bliain_Ag_Fás ná Peig.

spk1

An ea?

spk2

Do dhéarfainn é mhuise.

spk1

Bhuel, cad mar gheall ar do leabhar fhéin, an dóigh leat go bhfuil cuid de mhuintir na háite... á léamh?

spk2

[Déarfainn] déarfainn anois, tá níos mó aithne ormsa anois san áit seo anois agus eh, timpeall na háite seo [ná] ná a bhí ar aon dream eile. Agus tá muintir na háite seo ag faire ar é a dh'fháilt anois, ag féachaint cá bhfaighidís é.

spk1

Sea.

spk2

Dhéarfainn gur mó a cheannódh ón dtaobh so é ná a cheannódh na leabhartha a tháinig roimist.

spk1

Tá a fhios agam. Ach an raibh na leabhair sin agatsa, ar léighis riamh iad?

spk2

Á léigheas gach aon cheann acu san.

spk1

Agus eh, cad mar gheall ar na scríbhneoirí ins na Gaeltachtaí eile, an raibh teacht agat orthu, nó ar léighis riamh iad?

spk2

Bhuel eh, léigheas an tAthair Peadar, mórán dá chuid saothar sin, agus léigheas Pádraig Ó Conaire. Ba mhaith liom é.

spk1

Na gearrscéalta?

spk2

Sea, na gearrscéalta. Agus do léigheas leabhartha le Máire, ' trócaire uirthi.

spk1

Sea.

spk2

Léigheas.

spk1

Eh, níor cheap tú go raibh na canúintí sin deacair?

spk2

Níor bhfuaireas aon trioblóid uathu. Níor bhfuaireas.

spk1

Cad mar gheall ar Mháirtín Ó Cadhain, ar léighis aon rud leis?

spk2

Bhuel bhí Cré_na_Cille agam á léamh, ach do léighfinn go maith é ach bhí sé ró-chr- ró-dheacair dom.

spk1

Bhí sé deacair?

spk2

Bhí sé ró-dheacair dom.

spk1

Bhí focail aige ná raibh i do chanúint fhéin is dócha?

spk2

Bhí, bhí, bhí, agus canúintí agus ráite aige fhéin, agus rud eile a tháid, níor bheir an scéal aon ghreim orm.

spk1

Sea.

spk2

Sea. Níor bheir.

spk1

Bhuel, ag breathnú ar eh, a bhfuil á scríobh i nGaolainn le cúpla scór bliain anuas, eh an dóigh leat gurb iad na leabhair Chorca Dhuibhne na cinn is fearr?

spk2

Ó, ní fhéad- ní fhéadfainn aon bhreith a thabhairt ar sin.

spk1

[Bhfuil] bhfuil tú sásta leis an gcaighdeán ginearálta ins na leabhair Ghaolainne? An bhfuil siad go léir chomh leis na cinn atá á scríobh ag lucht Gaeltachta? Abair na daoine..

spk2

Á ní há- ní déarfainn go bhfuil.

spk1

Sea.

spk2

Ní dócha gur féidir aon... gur féidir d'aon scríbhneoir eh scríobh ach sa teanga dhúchais, pé [an teanga] an teanga dhúchais athá aige go b'shin é, b'shin í an teanga is fearr go rithfidh leis.